Als wetenschappelijk is aangetoond dat een onderwijsaanpak werkt, is het verstandig om deze in praktijk te brengen. Dat is de kerngedachte van evidence informed werken. Natuurlijk moeten wel eisen aan de evidence worden gesteld. Slecht onderzoek levert immers geen betrouwbare kennis op. Ook moet gelet worden op de kwantiteit. Eén goede experimentele studie is doorgaans niet genoeg om een aanpak evidence based te noemen. Idealiter beschikken we dus over veel hoogwaardige studies en integreren we de bevindingen ervan in een meta-analyse. Als een meta-analyse aantoont dat een aanpak werkt, is het verstandig om deze in praktijk te brengen. Dat in praktijk brengen moet vervolgens wel doordacht worden gedaan. Met oog voor de context, het moment, etc. Dat is evidence informed werken.
De logica van evidence informed werken is helder. Maar nu het volgende. Enkele weken geleden ontving ik een meta-analyse op de mail over de effectiviteit van montessorionderwijs, waarin 204 effectgroottes uit 32 hoogwaardige studies zijn geïntegreerd. De uitkomsten zie je op de afbeelding hieronder. Montessorionderwijs blijkt effectief voor zowel de cognitieve als niet-cognitieve doeleinden. Het werkt voor taal, rekenen, natuur en techniek, creativiteit, executief functioneren, sociale vaardigheden, etc. De getallen achter de uitkomstmaat geven aan hoe effectief montessorionderwijs is. Een getal boven de 0.20 is een groot effect (Kraft, 2020). We kunnen dus concluderen dat montessorionderwijs een groot effect heeft op zowel de cognitieve als niet-cognitieve doelen van onderwijs. Montessorionderwijs werkt!
Nu wat mij puzzelt. Als je voorstander van evidence informed werken bent, pleit je dan vanaf nu ook voor montessorionderwijs? Ik zou zeggen ‘ja’. Er is immers aangetoond dat het onderwijs werkt. En zouden dan eigenlijk ook alle kinderen naar een montessorischool moeten gaan? Volgens de evidence based logica zou het antwoord volgens mij ‘ja’ moeten zijn, maar ik denk dat vrijwel iedereen ‘nee’ zal antwoorden. Maar is dat niet wat gek? Want het werkt toch? En je moet doen wat werkt. Dus waarom dan niet alle kinderen naar montessorischolen sturen?
Nog lastiger wordt het wanneer je bedenkt wat allemaal nog meer werkt. Volgens meta-analyses zijn namelijk ook begeleid spelend leren, samenwerkend leren, begeleid onderzoekend leren, OGO, etc. effectief. Moet je al deze aanpakken dan ook inzetten? En zou je deze aanpakken dan moeten integreren in het montessorionderwijs? Maar als je ze eraan toevoegt, is het dan nog wel montessorionderwijs? En werkt het toepassen van al die zaken samen wel? Want dat is niet onderzocht. En werken die aanpakken voor iedereen en altijd even goed? En waardoor werken ze dan eigenlijk?
Kortom, hoe werkt dat wat werkt werken nu precies? Het klinkt zo simpel, maar hoe meer je erover nadenkt, hoe lastiger het wordt. Ook de uitkomsten van de meta-analyse over montessorionderwijs zijn nog best lastig. Want het is mooi om te merken dat ook onderzoek concludeert dat de elementen van montessorionderwijs werken, maar alleen weten dat montessorionderwijs werkt is niet genoeg. Om het onderwijs te kunnen verbeteren is het zaak om te gaan kijken naar waardoor montessorionderwijs zo goed werkt, voor wie het allemaal werkt, en ook onder welke omstandigheden het werkt. Inzichten hierin bieden houvast om de praktijk te verbeteren. Daarom zetten we de komende tijd vanuit het lectoraat Vernieuwend Onderwijs vol hierop in.
Symen van der Zee, lector Vernieuwend Onderwijs, Saxion Hogescholen